7 manieren waarop je brein je om de tuin leidt (en jij netjes meewerkt)

Jij en je brein

Je brein is slim. Slimmer dan jij, eigenlijk.
Of beter gezegd: slimmer dan het deel van jou dat denkt de controle te hebben. Terwijl jij probeert rationele beslissingen te nemen, is je brein al lang bezig met het schrijven van zijn eigen script, inclusief plotwendingen, zelfbedrog en creatieve verklaringen waarom het allemaal logisch is.

Hier zijn 7 manieren waarop dat wonderlijke orgaan jou dagelijks fopt, en hoe jij daar, met volle overtuiging, aan meewerkt.

1. Je gelooft liever iets wat goed voelt dan iets wat klopt

Je brein houdt niet van cognitieve dissonantie, dat nare gevoel dat ontstaat als iets niet klopt met wat je al dacht. Dus als je geconfronteerd wordt met feiten die je overtuiging ondermijnen, dan draait je brein het liever even om.
“Ach, die studie was vast niet representatief.”
En jij? Je knikt instemmend. Want eerlijk is eerlijk: het voelt een stuk beter.

2. Je brein vult ontbrekende informatie zelf in (met veel fantasie)

Je denkt dat je waarneemt wat er is, maar eigenlijk zie je wat je brein verwacht.
Een rimpel in iemands gezicht? “Die kijkt boos.”
Een appje zonder emoji? “Hij is vast geïrriteerd.”
Voor je het weet heb je een heel scenario gebouwd op basis van niets. En je emoties reageren er gewoon op alsof het echt is.

3. Je onthoudt vooral wat je wilt onthouden

Herinneringen zijn geen harde schijf, het zijn Word-bestanden die je telkens overschrijft.
Je brein poetst, herschikt en herschrijft je verleden zodat het verhaal klopt. En als het niet klopt, klopt het tenminste met hoe je je nu voelt.
Zo kun je zelfs een oude ruzie “herinneren” op een manier die je gelijk bevestigt. Handig, toch?

4. Je verwart gedachten met feiten

“Ik voel dat hij me niet mag.”
“Ik weet zeker dat ik dit ga verpesten.”
Dat klinkt alsof je iets zeker weet, maar het zijn eigenlijk zinnen waarin je brein gevoelens heeft vermomd als feiten. En als iets eenmaal waar klinkt, gedraagt je lichaam zich ernaar. Het gevolg: een self-fulfilling prophecy.

5. Je brein haat verandering, zelfs als het beter wordt

Het reptielenbrein houdt van voorspelbaarheid. Nieuwe situaties kosten energie, en energie betekent risico. Dus zegt het brein: “Laten we het lekker houden zoals het is.”
Jij denkt: “Ik heb gewoon even geen motivatie.”
Nee hoor. Je brein zit gewoon aan de noodrem met de handrem erop.

6. Je denkt dat je rationeel beslist, maar je gevoel stemt als eerste

Neuropsychologisch gezien maakt je emotionele brein de keuze en bedenkt je rationele brein er pas daarna een verhaal bij.
Dus als je ooit zei: “Ik wist gewoon dat het goed voelde” – dat was geen intuïtie, dat was je limbisch systeem dat al een sprint had getrokken voordat je voorhoofdskwab uit bed was.

7. Je brein kiest liever zekerheid dan waarheid

Waarom de pijnlijke waarheid erkennen als er ook een geruststellende illusie bestaat?
Je brein kiest liever een voorspelbare leugen (“het ligt vast aan de ander”) dan de onvoorspelbare waarheid (“misschien heb ik iets te leren”).
Het is comfortabeler. En je noemt het realistisch.

Kortom

Je brein is niet tegen je.
Het probeert je te beschermen, op soms hilarisch omslachtige manieren.
De kunst is niet om het te slim af te zijn, maar om te herkennen wanneer het je een hand boven het hoofd houdt, terwijl jij eigenlijk allang op eigen benen kunt staan.